Endo Ayako, giám đốc điều hành công ty tư vấn One Clappin là một nữ doanh nhân người Nhật đã sinh sống ở TP HCM được gần 10 năm. Bà là một trong 80.000 người ngoại quốc đang sinh sống và làm việc ở Việt Nam, theo thống kê của Bộ Lao động thương binh xã hội vào đầu năm 2019. Ayako và một cô bạn người Nhật của tôi đã từng học chung lớp ngữ văn tiếng Việt ở trường đại học Osaka và sau đó sang Việt Nam thực tập một thời gian. Trong khi bạn tôi trở về Nhật Bản dạy tiếng Việt cho học sinh Nhật Bản thì Ayako chọn Việt Nam để khởi nghiệp.

* Ayako làm việc ở Việt Nam từ bao giờ?

** Năm 2011, Ayako làm việc cho một công ty tư vấn đầu tư của Nhật trong 5 năm để tích luỹ dần kinh nghiệm. Đến năm 2016, Ayako thành lập  công ty tư vấn đầu tư OC Trading có văn phòng tại Tokyo và công ty tư vấn One Clappin 100% vốn Nhật Bản ở Việt Nam. Bên cạnh đó Ayako còn hợp tác với công ty thương mại Việt Nam tên Sungela chuyên xuất nhập cảng và phân phối hàng nông sản vì Ayako rất quan tâm đến trái cây Việt Nam.

* Vì sao Ayako quan tâm đến trái cây Việt Nam?

** Việt Nam có rất nhiều loại trái cây ngon nhưng đáng tiếc là có rất ít loại trồng theo phương pháp organic. Việt Nam nên phát triển các vườn cây organic, không hoá chất, không thuốc trừ sâu, nếu làm đàng hoàng sẽ bán được giá cao. Việt Nam cũng thiếu những món tráng miệng làm từ trái cây như bánh, như ice-cream giống như ở Nhật. Vì quá thích trái cây Việt Nam, năm 2016 Ayako có thử mở một cửa hàng bán kem làm từ trái cây Việt Nam ở đường Nguyễn Thị Minh Khai quận 1, giá một viên kem là 50,000 đồng do làm từ trái cây tự nhiên, nhưng 7 tháng sau phải đóng cửa vì không có khách. Nhưng từ dự án thất bại này, Ayako bắt đầu quan tâm đến ca cao Việt Nam.

* À thì ra vậy, thế tại sao Ayako lại chọn mua hạt ca cao từ Bà Rịa Vũng Tàu?

** Khi tìm nguồn cung cấp, Ayako liên lạc với nhiều trang trại ca cao và cuối cùng dừng lại ở huyện Châu Đức khi biết công ty Cacao Thành Đạt của anh Trịnh Văn Thành làm ra hạt ca cao ngon và suy nghĩ xem có cách nào giới thiệu cho người Nhật không? Hơn hai năm nay, Ayako cung cấp nguồn hạt ca cao đã lên men từ huyện Châu Đức tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu cho các công ty Nhật. Sau đó, Ayako nhận ra có khách hàng Nhật muốn mua bột ca cao và các sản phẩm từ ca cao và Ayako đã hợp tác cùng anh Thành để lập ra khu du lịch Binon Cacao ở Bà Rịa Vũng Tàu với mục đích kéo thêm sự đầu tư để sản xuất ra bột ca cao và sản phẩm từ ca cao đạt tiêu chuẩn xuất cảng. Dây chuyền ở Binon Cacao có năng lực sản xuất 5 tấn ca cao một tháng. Nếu nhu cầu mở rộng chúng tôi sẽ lập nhà máy sản xuất sản phẩm ca cao.

*Ayako thấy cái gì khó nhất khi làm ăn ở Việt Nam?

** Thứ nhất là nhà cung cấp Việt Nam thường không đúng hẹn: nói làm trong một tuần nhưng kéo dài 2 đến 3 tuần. Thứ hai là nhà cung cấp Việt Nam khi làm sai, chất lượng không đúng như cam kết thì thường…năn nỉ nhận hàng dùm, rồi biện hộ khó khăn này nọ. Thứ ba là tinh thần học hỏi và trách nhiệm đối với sản phẩm của mình còn thấp.

*Kinh nghiệm mà Ayako rút ra là gì?

**Khi nào nhường được thì nhường, không nhường được thì không nhường.  Ayako thường xem xét từng vấn đề một, xem nó lớn hay nhỏ vì nếu nhận sản phẩm không đạt thì khách hàng Nhật sẽ phàn nàn mình. Ayako lựa chọn kỹ khi mua, sản phẩm hạt ca cao bị nhiễm côn trùng khi bảo quản và trong quá trình lên men sẽ không mua, dù quen biết. Ngoài chỗ anh Thành, Ayako cũng mua hạt ca cao ở các trang trại Bến Tre. Người Việt Nam có điểm yếu là thường bảo vệ sản phẩm của mình và hay chê sản phẩm của người khác.

*Thế ngoài ca cao, Ayako còn xuất cảng sang Nhật hàng nông sản nào khác?

** Hạt điều của Vũng Tàu, xoài của Bến Tre, mật ong của Đồng Nai.

*Cái gì giúp Ayako gắn bó với VN?

**Làm việc ở Việt Nam dễ hơn ở Nhật.  Người Nhật thường cứng nhắc, không  linh động, cái gì cũng theo quy định, theo ý của cấp trên. Khi tiếp xúc họ ít có vui vẻ, phân biệt rõ hai vùng công việc và gia đình, trong khi người Việt thoải mái hơn, khi cùng làm việc có thể chia sẻ về gia đình và thân thiện hơn. Mặt khác, người Nhật xem khách hàng là Thượng Đế nên người bán rất dễ bị ép thì ở Việt Nam, quan hệ giữa khách hàng và người bán hàng phải win-win (hai bên cùng có lợi) nên dễ làm hơn.

* Trong việc xuất cảng hạt ca cao, Ayako có giúp nông dân Việt nâng cao kỹ thuật canh tác và chế biến hạt ca cao không?

** Công ty Ayako không giúp được nông dân trong việc canh tác nhưng có chia sẻ ý kiến khách hàng và mang những sản phẩm chocolate Nhật làm từ hạt ca cao Việt Nam cho nông dân ăn thử. Chúng tôi đang nhờ JICA (tên viết tắt theo tiếng Nhật của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản) giúp đỡ thêm về nông nghiệp nhưng chưa nhận được câu trả lời.

* Có bao nhiêu công ty Nhật đầu tư ở Việt Nam thông qua dịch vụ tư vấn của công ty One Clappin?

** One Clappin đã tư vấn đầu tư cho các công ty Nhật ở Việt Nam được 6 năm và rất vui khi nghe được những lời cảm ơn của họ. Các công ty Nhật đã đầu tư thành công ở Việt Nam là Shima Seiki, Ay Tech…. Cách nay khoảng 4 năm, One Clappin cũng làm cầu nối hợp tác giữa tỉnh Shiga và TP HCM. Shiga là thành phố có hồ nước lớn nhất Nhật Bản, có kỹ thuật chống ngập rất hay và Shiga đã cử công ty giúp TP HCM chống ngập. Tuy nhiên, có những ca Ayako tư vấn thất bại như có những công ty muốn phân phối rượu sake và gạo Nhật ở Việt Nam nhưng không tìm ra đại lý phân phối. Mối  quan tâm lớn nhất của các công ty Nhật về thị trường Việt Nam là dân số trẻ, phát triển nhanh.

Cách nay 8 năm, các công ty Nhật đều muốn xây dựng nhà máy sản xuất ở Việt Nam vì thấy lương thấp, phí thuê đất thấp nhưng hiện nay, các công ty Nhật Bản muốn tìm cơ hội bán hàng ở đây, vì thấy mức sống tốt hơn, khách hàng Việt Nam chịu bỏ tiền ra mua sắm. Có rất nhiều người Việt Nam từng đi lao động ở Nhật  giờ về đây mở cửa hàng bán đồ Nhật, mở nhà hàng Nhật. Mục tiêu của các công ty Nhật ở Việt Nam đã thay đổi.  Một điều khác biệt nữa là các công ty Nhật Bản thường thận trọng.  Thời gian từ lúc tư vấn đến khi mở công ty ở Việt Nam có khi mất vài năm do họ tính toán kỹ và thận trọng.

*Nói về đời sống của Ayako ở Việt Nam đi, Ayako đang ở đâu? Có biết đi xe máy không? Ăn món Việt được không?

** Ayako đã có nhà ở quận 2 trong 2 năm nay rồi nên cũng tiện. Tuy không biết nấu những món ăn Việt nhưng Ayako có thể ăn món Việt ở bất kỳ đâu, từ lề đường đến nhà hàng. Về Nhật Bản vài tuần là Ayako nhớ cà phê đen đá pha phin không có đường, nhớ cơm với đồ ăn của Việt Nam. Hầu hết các món Việt đều ăn được, trừ cá tôm từ sông.  Ayako không ăn nướng hay hấp vì có mùi tanh mà chỉ ăn cá sông kho tộ. Hàng ngày, Ayako đi xe máy từ nhà đến công ty vì nhanh hơn, trừ khi nào trời mưa mới gọi xe Grab.  Ở Việt Nam Ayako hay bị nhầm là Việt kiều hay người Hàn Quốc.

* Ayako còn dự tính làm gì ở Việt Nam nữa không?

**Binon Cacao đang chuẩn bị ra các sản phẩm từ ca cao như chocolate gừng, rượu, trà xanh, hạnh nhân…. và các gói quà bán cho du khách. Dự án Binon Cacao mới khởi nghiệp và khi nào ổn định, Ayako sẽ trở về Nhật để tập trung chăm sóc khách hàng Nhật Bản và mở rộng thị trường ở Nhật, hai tháng sang Việt Nam một lần. Hiện tại Ayako ở Việt Nam nhiều hơn, hai tháng mới về Nhật Bản.

*Ayako từng bị giật điện thoại và túi xách ở TP HCM, như vậy bạn có sợ không ? TP HCM cũng thiếu cây xanh, không sạch sẽ như ở Nhật, bạn có chán không?

** Việc bị giật đồ Ayako nghĩ rằng do xui xẻo thôi, mỗi lần như thế lại rút kinh nghiệm, chẳng hạn như bây giờ Ayako chỉ đi cái xe gắn máy cũ, chắc chẳng ai để ý đâu (cười). Tất nhiên là sống trong môi trường xanh và sạch thì ai chẳng thích nhưng Ayako hy vọng Việt Nam sẽ thay đổi. Có điều Ayako không thích Việt Nam làm quá như Nhật Bản và Singapore, bởi sự nghiêm khắc của xã hội dễ làm cho mình buồn chán.  Nguyên tắc sống của Nhật Bản là làm cái gì cũng 100% hoặc hơn. Thời gian đầu, Ayako từ quê Osaka đến Tokyo sống cũng thấy khác biệt, ngay cả việc phân loại rác cũng không quen. Có lần Ayako bị trả lại bịch rác kèm theo một lá thư dán ở cửa. Còn thực tập sinh Việt Nam ở Nhật Bản có tụ tập uống rượu thì người Nhật sẽ kêu cảnh sát đến, theo Ayako như vậy là làm quá. Tại sao họ không đến nhắc nhở trực tiếp mà phải kêu cảnh sát? Theo Ayako, cái gì cũng phải có mức độ, nếu ai đó khó quá cũng khó sống. Ở đây, Ayako quan niệm nếu người hàng xóm làm ồn ào mỗi ngày thì Ayako sẽ chuyển nhà, còn nếu hai ba tháng họ mới làm ồn một lần thì không sao.

*Cảm ơn Ayako, hy vọng tâm huyết của Ayako về các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam sẽ được người Nhật và cả người Việt đón nhận.

                                                                                              Thanh Thuỷ

 – Công ty tư vấn One Clappin 100% vốn của Nhật Bản có trụ sở ở Tokyo và chi nhánh ở TP HCM từ năm 2016. Các công ty Nhật đầu tư thành công ở Việt Nam thông qua sự tư vấn của One Clappin là Shima Seiki, Ay Tech. Ngoài ra One Clappin còn làm cầu nối cho sự hợp tác giữa thành phố Shiga của Nhật và TP HCM của Việt Nam.

– Tháng 5/2019: Khu du lịch sinh thái Binon Cacao Park khai trương ở xã Xà Bang huyện Châu Đức tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu nhằm giới thiệu một không gian sản xuất và chế biến các sản phẩm làm từ hạt ca cao của Việt Nam cho du khách Việt Nam và du khách Nhật Bản. Đây là nỗ lực của bà  Endo Ayako và công ty Thành Đạt của Việt Nam.