Khi thế giới đang tiếp tục cuộc chiến chống lại đại dịch COVID-19, một lớp lót bạc bất ngờ bắt đầu xuất hiện trên trái đất. Nhiều quốc gia đã ra lệnh phong toả và cấm đi lại, các ngành công nghiệp hàng không, vận tải và du lịch bị chậm lại, giúp thiên nhiên bắt đầu tự chữa lành khi ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước đã giảm đáng kể.
Đại dịch COVID-19 cho thấy tình trạng ô nhiễm không khí giảm rõ rệt khi các quốc gia áp đặt lệnh cấm đi lại nghiêm ngặt và đưa ra nhiều biện pháp kiểm dịch. Bất chấp khủng hoảng kinh tế, mặt sáng của thảm họa này là trái đất đang được chữa lành.
Ở Venice, một trong những điểm du lịch nổi tiếng nhất của Ý, dòng nước trên kênh đang trở nên trong xanh và xuất hiện những con cá, khi không còn những con thuyền gondola đi dọc theo những con hẻm nước này. Ở Thái Lan và Nhật Bản, một số con khỉ và những con nai di chuyển trên đường phố hoàn toàn vắng bóng du khách. Tại Trung Quốc, nơi xuất phát ban đầu của đại dịch Covid-19, hình ảnh vệ tinh của Cơ quan Vũ trụ châu Âu và NASA (Mỹ) cho thấy có sự suy giảm nitơ dioxide – một chất gây ô nhiễm chính đến từ các nhà máy và giao thông vận tải – trên toàn quốc. Bản đồ ô nhiễm cho thấy các nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí là các cơ sở công nghiệp, nhà máy điện và xe cơ giới.
Kênh đào Venice ngày 18/3/2020 với làn nước trong xanh khi vắng bóng du khách – Ảnh Reuters
Tuy nhiên, các chuyên gia nói rằng sự suy giảm ô nhiễm không khí và nước chỉ là tạm thời, bởi khi đại dịch qua đi, cuộc sống trở lại bình thường thì con người vẫn tiếp tục gây hoạ cho thiên nhiên. Một điều chắc chắn là: nhân loại sẽ tiếp tục phải đối diện với thảm kịch xảy ra trong tương lai, nếu chúng ta không quyết tâm học hỏi từ thảm họa toàn cầu này.
Lo lắng về biến đổi khí hậu có thể khiến bạn cảm thấy quá tải, nhưng dành nhiều thời gian hơn với thiên nhiên có thể thay đổi cách bạn nghĩ về vấn đề này, Sophie Yeo viết.
Quần đảo Farne xa xôi, nhưng chúng không yên tĩnh. Trong những tháng mùa hè, cụm đá này ngoài khơi bờ biển phía bắc nước Anh trở thành nhà của hàng ngàn cánh chim biển. Hải âu lao trên cao, mỏ của chúng quắp đầy lươn cát. Chim nhạn Bắc cực sà xuống tấn công những kẻ lạ mặt để bảo vệ con non của chúng. Trong nhà thờ cũ, các nhân viên kiểm lâm đảo tranh giành sự chú ý với những con én làm tổ giữa những xà gỗ. Đó là một lời nhắc nhở rằng thiên nhiên không phải lúc nào cũng yên bình. Đôi khi, đó là sự hỗn loạn.
Đây là bức tranh tôi đã cố vẽ lên khi bạn bè của chúng tôi, Tom và Rachel, từ London đến thăm bạn trai của tôi và tôi ở phía bắc vào đầu mùa hè năm nay. Có lẽ tôi mô tả quá hạn chế; hoặc khó chấp nhận một kịch bản về thiên nhiên kỳ quặc và không kiểm soát được. Cho dù bất cứ lý do nào, rõ ràng là họ không tin tôi.
Họ hỏi rằng liệu họ có cơ hội nhìn thấy một con cá nóc hay không, trước khi họ cảm thấy phấn khích vì có một con chim đầu tiên lóng ngóng bay vào tầm ngắm khi chúng tôi đang trên đường đến quần đảo Farne.
Cuối cùng chúng tôi lên bờ, cảnh tượng những con chim đậu kín các tảng đá và bay ngập lối. Chúng tôi bị phân tâm bởi rất nhiều tuyệt tác, liên tục mất tầm nhìn của nhau. Chúng tôi mất dấu thời gian. Có lúc, chúng tôi nghĩ Rachel có thể biến mất vĩnh viễn.
Sự hoang dã có thể gây kinh ngạc nhưng cũng có thể làm đau đớn nếu bạn chứng kiến nó bị phá hủy bởi hoạt động của con người – Ảnh: Getty Images / BBC
Kể từ khi chúng tôi chuyển đến miền bắc nước Anh năm ngoái, tôi đã quen thuộc hơn với ý tưởng rằng thiên nhiên vẫn phong phú. Trước đó, tôi đã dành phần lớn cuộc đời khi trưởng thành ở các thành phố lớn. Tôi từng là một nhà văn làm việc tại các ấn phẩm về vấn đề biến đổi khí hậu, ở đó tôi chủ yếu quan tâm đến chính sách quốc tế. Tôi đã chọn con đường sự nghiệp này vì tôi lo lắng về tác động lâu dài của khí thải nhà kính đang gia tăng: tình trạng không được bảo vệ ngày càng tăng của những người nghèo nhất thế giới, các mối đe dọa đối với an ninh lương thực, băng tan.
“Dành thời gian ngoài trời làm tôi hạnh phúc, nhưng nó cũng làm tôi đau khi chứng kiến tất cả những gì chúng ta đã mất”
Nhưng, là một người trung lưu sống ở một đất nước giàu có, tôi hầu như cảm thấy được bảo vệ khỏi những tác động tồi tệ nhất của thảm họa đang diễn ra. Nếu hành tinh rộng lớn ngày càng trở nên nguy hiểm, thiên nhiên ngày càng xuống cấp và nghèo nàn hơn, thì đó không phải là thứ mà tôi tự trải nghiệm hàng ngày.
Vội vàng chuyển về phía bắc để kết nối lại với thiên nhiên. Tôi đã dành hết thời gian để tìm kiếm những con cú, chim bói cá, hoa lan và các loài động vật phổ biến khác. Dành thời gian ngoài trời làm tôi hạnh phúc, nhưng nó cũng làm tôi đau khi chứng kiến tất cả những gì chúng ta đã mất: thế giới của riêng tôi đang gặp khủng hoảng.
Kết nối nhiều hơn với thiên nhiên cũng có thể khiến bạn quan tâm hơn đến môi trường – Ảnh: Getty Images / BBC
Thật vậy, một vài tuần sau chuyến đi đến quần đảo Farne, tôi phát hiện ra rằng những trận mưa lớn vào tháng 6 đã làm chết hàng trăm chim Hải Âu con. National Trust, nơi quản lý các hòn đảo, đã đưa ra một cảnh báo về tác động tiềm tàng của cuộc khủng hoảng khí hậu đối với số lượng chim. Tin tức ám ảnh tôi cả ngày. Tôi lại nói đến vấn đề này với bạn trai trước khi chúng tôi đi ngủ. Anh ấy nói “Bây giờ, đừng nói đến những con chim Hải Âu non”. Điều đó làm tôi rất buồn.
Nghiên cứu gần đây đã gợi ý rằng dành nhiều thời gian hơn ở bên ngoài, ở đó chúng ta có thể lắng nghe tiếng chim hót hoặc chú ý đến vẻ đẹp của một con bọ cánh cứng, sẽ khiến chúng ta sống một cuộc sống tốt hơn.
Dành nhiều thời gian hơn với thiên nhiên là cách giúp chúng ta hạnh phúc hơn – Ảnh: Getty Images / BBC
Nhưng các mối quan hệ ràng buộc chúng ta với thiên nhiên đang bị cắt đứt. Chúng ta sống cuộc sống đô thị ngày càng nhiều, ở đó chúng ta bị ràng buộc bởi công nghệ. Tôi tự hỏi việc dành thêm thời gian với thiên nhiên có nghĩa là chúng ta nhận thức sâu sắc hơn về sự hủy diệt xung quanh chúng ta hoặc điều này có làm trầm trọng thêm cảm giác lo lắng về sinh thái mà rất nhiều người đang tường thuật ngày nay? Có phải tôi đơn độc trong việc tìm kiếm thời gian với thiên nhiên? Tôi đã hỏi Miles Richardson, trưởng khoa tâm lý học tại đại học Derby, đang dẫn đầu một nghiên cứu về tác động của sự kết nối với thiên nhiên.
“Mặc dù dành thời gian với thiên nhiên có thể khiến chúng ta lo lắng, nhưng điều đó cũng có nghĩa là chúng ta hành động xuất phát từ một tinh thần lành mạnh hơn”.
“Tôi nghĩ thật công bằng khi nói rằng, khi bạn kết nối với thiên nhiên nhiều hơn, bạn sẽ trở nên quan tâm hơn đến môi trường”, anh ấy nói. “Đối với những người đặc biệt quan tâm, điều đó có thể bắt đầu ảnh hưởng đến cảm giác chủ quan của chính họ, bởi vì, nếu bạn nhìn kỹ, đó là một tình trạng rất đáng buồn với một số hậu quả rất nghiêm trọng”.
Một nghiên cứu về việc liên kết ba cảm xúc: kết nối với thiên nhiên, mối quan tâm về môi trường và sức khỏe vẫn đang ở giai đoạn đầu. Caroline Hickman, người nghiên cứu về biến đổi khí hậu và tâm lý học tại đại học Bath, kiêm điều trị tâm lý nói đó thực sự là một vấn đề thực tế. Cô nói rằng trong khi dành thời gian với thiên nhiên có thể khiến chúng ta lo lắng, điều đó cũng có nghĩa là chúng ta hành động xuất phát từ tinh thần lành mạnh hơn.
Hòa hợp hơn với thiên nhiên có thể cho chúng ta tinh thần lành mạnh hơnđể giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu – Ảnh: Getty Images / BBC
Caroline Hickman nhận định: “Khi chúng ta nhận thức được tác động của biến đổi khí hậu trên hành tinh, chúng ta nhận thấy dòng sông khô cạn, sự tác động đến cây cối, mùa màng. Khi chúng ta nhận thức được điều đó, nó sẽ kích hoạt những lo lắng và gây trầm cảm. Rất nhiều nhà hoạt động trong giai đoạn đó thường kiệt sức, tuyệt vọng và đầy giận dữ, nhưng nếu bạn đã vượt qua nỗi tuyệt vọng thành đau buồn và mất mát, thì bạn có thể chuyển sang tâm lý chấp nhận, và sau đó bạn có thể hành động khác”.
Hickman là người duy nhất nhận thấy mối quan hệ giữa việc dành thời gian với thiên nhiên và sự cư xử thân thiện với môi trường. Một phân tích tổng hợp gồm 85 nghiên cứu đã tìm thấy mối liên kết mạnh mẽ giữa việc dành nhiều thời gian với thiên nhiên và hành vi thân thiện với môi trường. Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng khi kết quả của tất cả các nghiên cứu này được phân tích, mối quan hệ này không chỉ đơn giản là tương quan mà là nguyên nhân. Nói cách khác, chính sự kết nối của mọi người với thiên nhiên đã khiến họ hành động tích cực.
Những người dành nhiều thời gian với thiên nhiên cũng hành xử thân thiện với môi trường hơn – Ảnh: Getty Images / BBC
Trong khi bạn nghĩ rằng bạn đáng lẽ ra phải rửa tay mỗi giờ, thì một báo cáo mới vừa được đưa ra nói ngược lại. Theo nghiên cứu từ trường Đại học thuộc tiểu bang Ohio (OSU), sống gần gũi với động vật trang trại có thể có tác dụng có lợi đối với hệ thống miễn dịch của bé.
Trong một nghiên cứu, được công bố trên tạp chí Frontiers in Immunology, các nhà nghiên cứu của OSU đã phân tích vi khuẩn được tìm thấy trong phân từ 10 trẻ em ở Ohio trong độ tuổi từ 6-12 tháng tuổi. Năm trong số các em bé là người Amish (*) và sống trong các trang trại nuôi gia súc, lợn, ngựa và cừu; trong khi năm đứa trẻ khác đến từ một thành phố Wooster cỡ trung bình ở thành thị mà không tiếp xúc với vật nuôi.
Các mẫu phân cho thấy các trẻ em Amish sở hữu các vi sinh vật phong phú và đa dạng hơn so với trẻ em sống ở thành thị. Điều này có ý nghĩa bởi vì nghiên cứu trước đây cho thấy trẻ em sống ở trang trại có hệ miễn dịch được cải thiện và giảm tỷ lệ hen suyễn và dị ứng. Vào thời điểm đó, các nhà nghiên cứu đã đưa ra một lý thuyết từ thực nghiệm của trẻ em càng có lối sống ít vệ sinh hơn vì tiếp xúc với vi khuẩn, thì hệ miễn dịch của chúng càng mạnh mẽ. Họ thậm chí còn đặt cho lý thuyết một cái tên là “Giả thuyết vệ sinh”. Giả thuyết vệ sinh là một ý tưởng cho rằng cuộc sống hiện đại siêu sạch đã dẫn đến sự gia tăng các bệnh tự miễn và dị ứng.
Đồng tác giả của nghiên cứu, Zhongtang Yu, giáo sư vi sinh học thuộc Khoa học Động vật OSU cho biết:
“Vệ sinh tốt thì rất quan trọng, nhưng từ quan điểm của hệ miễn dịch của chúng ta, một môi trường vệ sinh sẽ cướp đi hệ miễn dịch của chúng ta có cơ hội được rèn luyện bởi các vi khuẩn. Quá sạch sẽ không nhất thiết là một điều tốt.
Dựa trên thông tin này, các nhà nghiên cứu muốn đi sâu hơn một chút và xem xét việc cấy những vi khuẩn này vào lợn con không có mầm bệnh sẽ ảnh hưởng đến chức năng của heo con như thế nào. Họ đã lấy các mẫu vi khuẩn khác nhau từ 10 em bé, trộn nó vào sữa công thức, sau đó cho lợn con ăn. Giáo sư Renukaradhya Gourapura, đồng tác giả của nghiên cứu cho biết: “Chúng tôi muốn xem điều gì xảy ra trong quá trình phát triển hệ miễn dịch sớm khi lợn sơ sinh có ruột ‘không có mầm bệnh’ được cung cấp các vi khuẩn đường ruột từ những đứa trẻ được nuôi trong các môi trường khác nhau. Thật vậy, có một sự khác biệt lớn trong việc tạo ra các tế bào miễn dịch quan trọng”.
Những gì họ tìm thấy là mối liên hệ giữa các vi khuẩn trên các bé Amish đa dạng và sự phát triển mạnh mẽ hơn của các tế bào miễn dịch, đặc biệt là các tế bào bạch huyết và tủy trong ruột. Những tế bào miễn dịch đặc biệt này rất quan trọng để tránh khỏi các bệnh truyền nhiễm.
Điểm nổi bật của nghiên cứu này không phải là tất cả chúng ta nên sống cực kỳ bẩn thỉu, đưa trẻ vào trong chuồng gia súc hoặc không bao giờ tắm cho chúng, mà là ưu tiên cho trẻ tiếp xúc với môi trường tự nhiên.
Bình Nguyễn dịch
Theo Intelligentliving.co
(*): Người Amish ( /ˈɑːmɪʃ/ AH-mish; Tiếng Đức Pennsylvania: Amisch, tiếng Đức: Amische) là một nhóm các tín hữu Kitô giáo truyền thống, có cuộc sống đơn giản, trang phục giản dị, và vẫn duy trì chế độ tự cung tự cấp, ít phụ thuộc vào công nghệ hiện đại.
